بیایید با هم نگاهی به آیات شریفه قرآن بیندازیم تا ببینیم خداوند متعال چه نظری درباره‌ی تقلید دارد:
۱ . خداوند متعال در قرآن کریم بارها فرموده است: «هیچ کس بار دیگری را بر دوش نمی‌گیرد» (اسراء/ ۱۵؛ فاطر/ ۱۸)[۱] این یعنی آنکه نه تنها مقلّد نمی‌تواند بار خود را بر دوش مجتهد بیندازد، بلکه هر فرد باید پاسخگوی انحراف در عقاید یا اشتباه در اعمال شرعی خودش باشد. حتماً شنیده‌اید که می گویند هر کس در قبر خودش می‌خوابد. یعنی هر کس باید جداگانه پاسخگوی اعمال خودش باشد و در روز قیامت هیچ کس به جای دیگری پاسخگوی اعمالش نیست.
۲ . خداوند متعال همین موضوع را در جای دیگری تأیید می‌کند و می‌فرماید: «کسانی که در راه باطل مورد تبعیت قرار گرفتند، از کسانی که از آن‌ها تبعیت کردند ابراز برائت و بیزاری می‌کنند» (بقرة/ ۱۶۶ و ۱۶۷)[۲] یعنی با صراحت تمام بهشان می گویند: می خواستید از ما تبعیت نکنید! ما از شما بیزاریم. بعد آن کسانی که تبعیت باطل کردند و گمراه شدند می گویند ای کاش یک بار دیگر به دنیا بر می گشتیم تا از آن کسانی که ما را به اشتباه انداختند بیزاری بجوییم. و خلاصه این طور حسرت می‌خورند، اما آن جا دیگر حسرت فایده ای ندارد.
۳ . خداوند متعال می‌فرماید: «و از چیزی که به آن علمی نداری، پیروی نکن» (اسراء/ ۳۶)[۳] در حالی که مقلّد، تنها از رأی مجتهد پیروی می‌کند و علمی به دلیل حکم و فتوای مجتهد ندارد و لذا پیروی او ناآگاهانه و بدون علم است. روشن است که قرآن کریم از چنین کاری نهی می کند.
۴ . خداوند متعال در جای دیگری می‌فرماید: «آیا به خداوند چیزی را نسبت می‌دهید که به آن علمی ندارید»؟! (أعراف/ ۲۸)[۴] مرحوم شیخ طوسی رحمت الله علیه در تفسیر این آیه شریفه می‌گوید: «این بر بطلان تقلید دلالت دارد؛ زیرا مقلّد به درستیِ چیزی که در آن تقلید می‌کند علم ندارد.» (التبیان في تفسیر القرآن، ج۴، ص۳۹۱)
پس روشن شد که قرآن کریم، مخالف با تقلید است و از آن نهی می‌کند. تازه می‌فهمیم که چرا حضرت علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی در کتاب شریف «بازگشت به اسلام» تقلید را یکی از موانع شناخت می‌داند و اون رو یکی از دلایل انحراف مسلمانان و عدم شناخت صحیح از اسلام می‌شمارند. حالا دانستیم که این نظر ایشان کاملاً مطابق و هماهنگ با قرآن کریم است و مخالفت با آن مستلزم مخالفت با حرف خداوند در کتابش است.
ادامه دارد…
سایر قسمت‌های این مجموعه:
بررسی جایگاه تقلید در اسلام؛ قسمت اول
- ۱ . ↑ وَلَا تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَىٰ
- ۲ . ↑ إِذْ تَبَرَّأَ الَّذِينَ اتُّبِعُوا مِنَ الَّذِينَ اتَّبَعُوا وَرَأَوُا الْعَذَابَ وَتَقَطَّعَتْ بِهِمُ الْأَسْبَابُ * وَقَالَ الَّذِينَ اتَّبَعُوا لَوْ أَنَّ لَنَا كَرَّةً فَنَتَبَرَّأَ مِنْهُمْ كَمَا تَبَرَّءُوا مِنَّا ۗ كَذَٰلِكَ يُرِيهِمُ اللَّـهُ أَعْمَالَهُمْ حَسَرَاتٍ عَلَيْهِمْ ۖ وَمَا هُم بِخَارِجِينَ مِنَ النَّارِ
- ۳ . ↑ وَلَا تَقْفُ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ
- ۴ . ↑ أَتَقُولُونَ عَلَى اللَّـهِ مَا لَا تَعْلَمُونَ
