در مقاله‌ی قبل دیدیم که این فرد مدلّس با جوسازی، تقطیع و تحریف فاحش نظر علامه، تلاش نمود این گونه القاء نماید که ایشان، شیعه و سنّی را خارج از اسلام دانسته و تکفیر نموده است، در حالی که با توضیح مطلب و ذکر مقام بیان، آشکار شد که این بهتانی آشکار و بزدلانه‌ از سوی منتقد است، بلکه مستنداً ثابت گردید که خوارج‌مسلکان تکفیری، ارباب تزویر و رؤسای خود منتقد هستند! او همچنین با سفاهتی آشکار، نادیده گرفتن ابعاد سیاسی و اجتماعی اسلام توسّط خودش را دلیل بر درست نبودن عدم اقامه‌ی اسلام دانست و نیز نهادینه‌سازی نظامی جعلی و بدعت‌آمیز به نام «نظام فقاهتی» را به اهل بیت طاهرین نسبت داد، در حالی که مبنای مشروعیت در اسلام، اذن خداوند و نصّ اوست و دامان پیشوایان اسلامی از چنین مفتریاتی پیراسته است! وی همچنین در مبحث خبر واحد، باری دیگر نگرش سطحی، کم سوادی و بضاعت ناچیز علمی خویش را به نمایش گذاشت.

در این مقاله، به بررسی و ردّ شبهات منتقد درباره‌ی بخش چهارم کتاب شریف بازگشت به اسلام با عنوان «شناخت اسلام» می‌پردازیم و من الله التوفیق.

۹) بازگشت به اسلام؛ شناخت اسلام (بخش اول)

نقد:

حضرت علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی در بخش چهارم کتاب «بازگشت به اسلام» به موضوع شناخت اسلام می‌پردازند و آن را ذیل ۴ عنوان «مفهوم اسلام»، «مصداق اسلام»، «منابع اسلام» و «مبانی اسلام» مورد بررسی قرار می‌دهند.[۱] منتقد شبهاتی در این حوزه مطرح می‌کند که در این مقاله بخش اول آن را مورد طرح و بررسی قرار می‌دهیم و بخش دوم آن را به مقاله‌ی بعد وا می‌گذاریم:

۱ . منصور هاشمی خراسانی که عقل را معیار شناخت می‌داند، دچار تناقض شده و کتاب خداوند، پیامبر خداوند[۲] و حتّی حس و وجدان[۳] را هم از معیارهای شناخت می‌شمارد! او در جایی دیگر شناخت خدا را بدیهی فرض کرده و مبتنی بر چیز دیگری ندانسته است،[۴] حال آنکه در جای دیگر هر چیزی از جمله شرع را مبتنی بر عقل دانسته است.[۵]

پاسخ:

اوّلاً حضرت علامه، کتاب خداوند و پیامبر او را در ذیل عنوان «منابع اسلام» به بررسی گرفته است، نه در ذیل عنوان «معیار شناخت»[۶] و روشن است که «معیار شناخت» غیر از «منابع اسلام» و یک گام عقب‌تر از آن است. به راستی منتقد اگر تفاوت میان این دو را نمی‌داند، آیا توان مطالعه‌ی تیترها و عناوین کتاب «بازگشت به اسلام» را هم ندارد؟!

ثانیاً معرّفی عقل به عنوان معیار شناخت، نافی حجّیت شرع نیست؛ زیرا طبق فرموده‌ی حضرت علامه «عقل حجّیت شرع را اثبات می‌کند و از این رو، هنگامی که معیار شناخت شمرده می‌شود، طبیعتاً شرع را در بر می‌گیرد و با این وصف، نام بردن از شرع در کنار آن به عنوان معیار شناخت، ضروری نیست.»[۷]

ثالثاً حضرت علامه اختصاص فهم قرآن به گروهی از مردم را بر خلاف حسّ و وجدان و در نتیجه پنداری باطل شمرده است؛ زیرا حس و وجدان از ابزارهای عقل[۸] و ادراکات آن‌ دو مفید یقین است.[۹] بنابراین، آن‌ دو زیرمجموعه‌ی عقل شمرده می‌شوند و چیز جداگانه‌ای نیستند.

رابعاً در نگاه علامه، شناخت خداوند به واسطه‌ی خداوند انجام می‌شود؛ چنانکه در روایات اهل بیت آمده است: «اعرفوا اللَّه باللَّه»؛ «خداوند را با خداوند بشناسید»[۱۰]؛ «چراکه چیزی شناخته‌تر از او نیست تا واسطه‌ی شناخت او واقع شود، مانند نور که به ذات خود دیده می‌شود و واسطه‌ی دیدن هر چیز دیگری است.»[۱۱] اما این واقعیّت غیر قابل انکار، نقش عقل به عنوان ابزار شناخت و قوّه‌ی مُدرکه را نفی نمی‌کند؛ زیرا حتّی درک بدیهیات نیازمند التفات، تصوّر و تصدیق است که همگی توسّط عقل سلیم انجام می‌شود؛ همچنانکه نور هر اندازه روشن باشد، توسّط چشم سالم دیده می‌شود! لذا شناخت خداوند اگرچه نیاز به واسطه‌ی دیگری ندارد، اما از طریق عقل انجام می‌شود.[۱۲]…